Het communicatieprobleem van de vele talen tussen culturen is al eeuwen oud, in 1870 besefte de 10-jarige Ludwik Zamenhof dat hiervoor een oplossing gezocht moest worden. In zijn dorp, het Poolse Bialystok, werden er door verschillende bevolkingsgroepen als moedertaal Duits, Jiddisch, Pools en Russisch gesproken. Overal leidde dit tot problemen en afstandelijkheid tussen de bewoners van het dorpje. Hij vroeg zich af hoe dit verholpen kon worden en kwam tot de conclusie dat er één voertaal nodig was.

Maar een van de nationale talen kon het niet worden,  dat zou één bevolkingsgroep voortrekken en daar zouden  de dorpsbewoners met een andere moedertaal het niet mee eens zijn. Ludwik zat op het Gymnasium en dacht dat Latijn of Grieks misschien de taak van gemeenschappelijke taal op zich kon nemen, maar die bleken veel te moeilijk, dus was dat niet praktisch. Er was een nieuwe taal nodig: eentje die voor iedereen makkelijk te leren zou zijn en waardoor iedereen op gelijke voet met elkaar kon praten of schrijven.

Vanaf zijn 13^de begon Ludwik over mogelijke woorden en grammatica voor zijn taal na te denken. Hij haalde inspiratie uit meer dan 10 talen: Russisch, Frans, Engels, Spaans, Duits, Latijn etc. Toen hij 17 jaar was presenteerde hij zijn eerste ontwerp aan zijn klasgenoten. Enkelen leerden deze “Lingwe Universala”. Hij ging echter door met perfectioneren en in 1887, op zijn 28^ste publiceerde hij “la lingvo internacia”.

Onder de naam Dokter “Esperanto”, hij die hoopt, stuurde hij zijn taalontwerp naar honderden kranten en tijdschriften in heel Europa en kreeg na een tijdje de eerste reacties binnen druppelen. Mensen gingen het leren en er werden in verschillende landen zelfs Esperantoclubs geopend om het te oefenen.

Eén van deze clubs, in het Franse Boulogne-sur-Mer, nodigden in 1905 andere Esperantisten uit naar hun stad te komen om te kijken of de taal zou werken met meer mensen uit verschillende landen. Er kwamen 700 mensen uit 20 landen bijeen die enthousiast vaststelden dat Esperanto werkte.

Ook op het hoge niveau begon Esperanto steun te krijgen. Na de Eerste Wereldoorlog werd de Volkerenbond opgericht om  de vrede te waarborgen. De communicatie tussen de lidstaten was lastig door de verschillende talen die ze spraken. Om dit op te lossen werd Esperanto als werktaal voorgesteld. Veel landen waren positief, maar Frankrijk, die er nog vanuit ging dat het Frans zijn dominante positie zou behouden, verwierp het plan.

We zullen nooit weten of de Volkerenbond met Esperanto als werktaal had kunnen voorkomen dat de Tweede Wereldoorlog uitbrak, maar het gebeurde en met desastreuze gevolgen, ook voor Esperanto. Omdat Ludwik Zamenhof joods was en Esperanto gemakkelijk contact met het buitenland mogelijk maakte verbood zowel Hitler als Stalin als Mussolini de taal. Esperantisten werden door heel Europa actief vervolgd en de taal raakte daar snel op de achtergrond. Na de bevrijding duurde het lang voordat Esperantisten de terreur van de Tweede Wereldoorlog te boven waren en kwam West-Europa onder de invloed van de geallieerden en daarmee het Engels.

Haarlem 1954, premier W. Drees spreekt het Esperanto Wereld Congres in het Esperanto toe.

Desniettemin ging de verspreiding van La lingvo internacia door en in 1954 schaarde Unesco zich achter de doelen van Esperanto. Unesco, de VN organisatie voor onderwijs, wetenschap en cultuur, legde officiële banden aan met de UEA, de Wereld Esperanto Organisatie. Dit leidde er in 1985 toe dat Unesco zijn aangesloten landen aanspoorde Esperanto op scholen te geven en te gebruiken in internationale contacten.

Op 27 juli 1996 werd in de Tsjechische hoofdstad Praag het Manifest van Praag (Esperanto: Manifesto de Prago) gepresenteerd aan de Unesco tijdens het Universele Esperantocongres. Het manifest is een verklaring van 7 principes van de wereldwijde Esperanto-beweging. De verklaring gaat over taalrechten, behoud van taaldiversiteit en taaleducatie.

Esperanto was in 2007 de 32ste taal die voldeed aan het: "Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen."  Dit staat ook bekend als het A1 tot C2 systeem wat binnen Europa gehanteerd wordt. Op wikipedia is het momenteel de 29ste taal als er wordt gekeken naar het aantal beschikbare artikelen. Wereldwijd zijn er 6.912 officieel erkende talen, Europa kent binnen haar grenzen 239 verschillende talen.

Vandaag de dag word Esperanto elke dag door duizenden mensen in de wereld gebruikt. Het internet heeft Esperanto een nieuwe impuls gegeven wat goede hoop geeft. De wereld wordt in veel opzichten steeds kleiner, de behoefte aan een neutrale praktische taal steeds groter. Als het aan de Nederlandse Esperanto Jongeren ligt wordt Esperanto deze generatie nog dé tweede taal voor en van iedereen.

“Ik ben voor één gemeenschappelijke […]hulptaal zoals het Esperanto voor iedereen."
-Mahatma Ghandi-

 “Mijn advies, aan allen die de tijd of toewijding hebben om zich te bekommeren over de internationale taalbeweging, zou zijn: Steun Esperanto trouw.”
-J.R.R. Tolkien-

"Het Esperanto zal in het algemeen voor sporters, voor de toenadering onder mensen en het vergemakkelijken van vriendschappelijke en sportersrelaties, uiterst nuttig zijn."

------
Bronnen

Websites:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_het_Esperanto
http://geschiedenis.vpro.nl/afleveringen/24507680/

Video Esperanto “Andere tijden”:
http://geschiedenis.vpro.nl/themasites/mediaplayer/index.jsp?media=24604060&refernr=24507680&portalnr=4158511&hostname=geschiedenis&mediatype=video&portalid=geschiedenis

Nederlands boek over Esperanto geschiedenis:
http://www.vanoostendorp.nl/linguist/wereldtaal.html